ارتداد

۱  . درسوره­ ي نساء آیه­ های ۳ و۴  به مرد حق داشتن چهار زن داده شده است ولی چرا این حق به یک زن داده نشده است؟

2. تعریف ارتداد و حکم انسان مرتد چیست؟
3. آیا به نظر شما بهشتی که در قرآن وعده داده شده متناسب با شرایط عربستان نبوده یعنی اگر فردی در جنگل­های آمازون به شما می­گفت که نماز بخوان و تو را به بهشت خواهم برد. بهشتی که در آنجا درختان بسیار و نهر آب و عسل و شیر است به او نمی­خندیدید؟

– در مورد تعدد زوجات و موضع اسلام در قبال آن نیاز به بحثی طولانی است که در این مختصر نمی­گنجد. اساساً اسلام با تعدد زوجات جز در شرایط استثنائی، مثلاً بروز جنگ­ها و حوادث طبیعی و . . . که تعداد زنان بیشتر می­شود، مخالف است و بعنوان یکی از پدیده­های ناسالم اجتماعی در پی درمان تدریجی آنست. منتهی اگر مثلاً شراب خواری را در چند مرحله و در نهایت تحریم می­کند، پدیده­هائی مانند برده­داری و تعدد زوجات و اساساً فرودست دانستن آنان را که در ارتباط با اوضاع اقتصادی، اجتماعی و حتی اخلاقی است و پیشینه­ای تاریخی دارد، در روندی طولانی­تر درمان می­کند. با مراجعه به قرآن و تاریخ صدر اسلام متوجه روش حکیمانه­ی درمان این بیماری­ها خواهید شد. باید دانست که پیش از اسلام زن نیز مانند برده و کنیز جزء ثروت مرد بحساب می­آمد و هیچ محدودیتی در تعداد زنان نبود و بسته به توانائی مالی ممکن بود مثلاً رئیس قبیله ده­ها زن داشته باشد، طرفه آنکه این زنان بعنوان ارث بعد از مرگ مرد همانند شتران و سایر اموال به پسر بزرگ می­رسید و او در هر گونه تصرف آنها از قبیل خرید و فروش و معاوضه یا تصاحب، کاملاً آزاد بود. در چنین شرایط ریشه­دار اجتماعی، قرآن با آشکار ساختن وحدت انسان­ها در خلقت و حقوق انسانی­شان خط بطلان بر تمام نابرابری­ها می­کشد. اما برای پیاده کردن این اصل به آماده سازی زمینه، هم در درون انسان­ها – که شرط اساسی برای هر تحول و ماندگاری آنست- و هم بدنبال آن در میان جامعه – با به رسمیت شناختن و اعمال حقوق اقتصادی آنان در ابعاد گوناگون – می­پردازد و بستر مناسب برای احراز هویت مستقل اقتصادی و اجتماعی این طبقات مظلوم فراهم می­سازد. اگر کودتای اشرافیت علیه حکومت شورائی اسلام که موجب پس رفت اسفبار و تبدیل این حکومت کاملاً مردمی- دینی به حکومتی خودکامه شد؛ روی نمی­داد جامعه مسیر تکاملیش را می­پیمود، در اندک زمانی این نابرابری­ها نیز محو می­شد. اگر در قرآن تدبر کنید، اساساً مسأله تعدد زوجات به عنوان فرعی بر نحوه­ي رفتار با یتیمان ذکر شده­ي آنهم احالۀ به شرطی شده که غیرممکن می نماید. بقول حکما «احاله به محال» شده است. یعنی شرط رفتار عادلانه با زنان از هر نظر و بلافاصله می­افزاید: اگر نگران هستید که نتوانید رعایت عدالت کنید، فقط یک همسر برگزینیند. می­بینید در شرایطی که هنوز جامعه یارای پیاده کردن قانون تک همسری را ندارد قرآن زمینۀ فکری و قلبی مؤمنین را برای این کار آماده می­کند. لازم به ذکر است، ممکن است شرایطی در جامعه پیش آید که مجدداً برای جلوگیری از محرومیت زنان بی­شوهر از داشتن کانون خانواده، درمان مقطعی تعدد زوجات بکار گرفته شود. این کار باید در یک شکل منظم و تحت نظارت مدیریت ارشد اجتماعی و نه برای هوس بازی و سوء استفاده از زنان-صورت گیرد.

امّا اینکه چرا به زنان اجازه­ي چند شوهری نداده است؟ واضح است در آن جامعه اساساً مرض چند شوهری وجود نداشته تا اسلام با محدود کردن به ۲ و یا ۳ و یا ۴ شوهر به درمان آن به روشی که برای چند همسری موجود در آن جامعه ذکر شد بپردازد، علاوه بر این امروز نیک می­دانیم که چند شوهری بهیچ وجه با سلامت روانی و جسمی زن و مرد- ولو در شرایط استثنائی – سازگاری ندارد.

2. پیش از آنکه گفته شود که حکم انسان مرتد چیست؟ باید پرسیده شود که انسان مرتد کیست؟

مرتد در هر آئینی – علی الخصوص اسلام- به کسی گفته می­شود که اسلام را بعد از درک کامل حقانیتش پذیرفته و ضمن آگاهی بر این حقانیت، مغرضانه و با قصد دشمنی تغییر آئین می­دهد. بدین ترتیب کسانی­که فقط بصورت شناسنامه­ای مسلمانند و آگاهی چندانی از دینشان ندارند و متأسفانه چهره­ي بسیار کریه و زشتی از دین را می­بینند و صادقانه می­پندارند که اسلام همانست، اگر از آن متنفر و رو گردان نشوند، روانشان ناسالم است. حال متوجه می­شوید که اساساً آن حکم در این روزگار تقریباً ما صدقی ندارد و از جمله شامل امثال شما نمی­شود. خدای قرآن بیش و پیش از هر چیز «رحمان و رحیم» و صد البته «أرحم الراحمین» است چگونه ممکن است انسانی را به خاطر صادق بودن مجازات کند؟

۳٫ درست می­گوئید، اوصاف بهشت در قرآن مناسب درک مخاطبان آن زمان ذکر شده. پیش­تر هم گفته­ایم آنچه در قرآن در مواردی مانند بهشت و دوزخ و . . . آمده از متشابهات است، لطفاً به قسمت «ز» از پاسخ سؤال ۱۱۷۱ مراجعه فرمائید.